Kobierniki

Sołtys: Serafin Anna

Wieś Kobierniki zajmuje powierzchnię 220,57 ha i zamieszkuje 534 osoby. Aktualnie nowa zabudowa wiejska rozłożona jest na malowniczych pagórkach lessowych, natomiast „Stara Wieś” utulona jest w cichej dolinie, do której prowadzą liczne głębokie wąwozy lessowe. Dziś teoretycznie Kobierniki stają się na nowo przedmieściem Sandomierza.

Kobierniki na przestrzeni minionych wieków nigdy nie posiadały szkoły. Dzieci w wieku szkolnym z tej wioski uczęszczały do Szkoły Podstawowej nr 4 w Sandomierzu, ale w ostatnich latach  również do Publicznej Szkoły Podstawowej i przedszkola w Złotej.

W Kobiernikach można wyróżnić następujące części wsi: Kobierniki Chwałeckie, Kobierniki Dworskie, Kobierniki Miejskie (górne), Kobierniki Wiejskie, „przy szosie”, „Stawki” i „Wałki”.

Jeszcze kilka lat temu Kobierniki były jedną z wiosek najbardziej znanych w okolicy z produkcji sadzonek i kwiatów ozdobnych. Aktualnie większość mieszkańców wioski utrzymuje się z pracy na roli, prowadząc coraz nowocześniejsze gospodarstwa sadownicze. Po dokonanych przemianach społeczno-politycznych po 1989 roku coraz więcej młodych i odważnych mieszkańców rozpoczęło swoją prywatną działalność gospodarczą.

Powstały - sklep spożywczo-przemysłowy, mała kawiarenka i sklepik spożywczy. Przy drodze krajowej do Opatowa jest sklep spożywczy. Na Górnych Kobiernikach funkcjonowała hurtownia materiałów budowlanych. Powstała hurtownia dziewiarska „LIDBRO”, także punkt skupu owoców i warzyw. Aktualnie na terenie wioski działają dwa zakłady naprawczo-remontowe pojazdów samochodowych, jest też prywatny gabinet dentystyczny. Od 1991 roku prowadzona jest hurtownia obuwnicza „MAXBUT”, w której zatrudnianych jest 49 pracowników.

Po 1990 roku powstało tu wiele pięknych domów i willi jednorodzinnych. Miejscowość stała się atrakcyjnym miejscem osadczym usytuowanym w bliskiej odległości starego miasta Sandomierza. Powstają gospodarstwa agroturystyczne.

Kobierniki znajdują się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca. Przez wioskę prowadzi jedna droga powiatowa relacji Milczany - Sandomierz oraz 15 dróg gminnych i lokalnych, których sieć tworzy dogodne połączenie wszystkich części wioski z Sandomierzem. Oddana w 2013 roku nowa droga gminna łącząca Kobierniki i wieś Strochcice przez „Wodonicę” przyczyni się do powstania w tym rejonie nowego osiedla domków jednorodzinnych.

 W okresie kiedy Ziemią Sandomierską władał książę Henryk Sandomierski, od 1139 roku wieś Kobierniki zobowiązana była wykonywać specjalne posługi dla grodu sandomierskiego. Ludność wioski tkała kobierce i dywany. Od tej czynności wywodzi się nazwa wioski. Od 1191 roku wieś Kobierniki oddawała dziesięcinę kolegiacie sandomierskiej i stanowiła przedmieście Sandomierza. Około roku 1186 za Kazimierza Sprawiedliwego przy założeniu w Sandomierzu kolegiaty ustanowiono między innymi osiem kanonii. Jedną z nich była Kanonia Kobiernicka, która główną dziesięcinę pobierała z Kobiernik. To ze źródeł w tej miejscowości brała swój początek mała rzeczka zwana Piszczelką, która aktualnie przepływa przez Sandomierz i wpada do starego koryta Wisły tuż przy zamku królewskim. Ze źródeł w Gaju w północnej części Kobiernik wypływa równie wiekowa mała rzeczka zwana Łopuszą.

Do 1226 roku Kobierniki należały do parafii św. Jakuba, później do parafii św. Pawła w Sandomierzu. Przynależność parafialna wioski uległa zmianie po utworzeniu nowej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Sandomierzu i od 1 kwietnia 1987 roku Kobierniki należą do tej parafii.

Krzyż kamienny i grób rodziny Kłosińskich, Bowików i Cała na cmentarzu parafialnym św. Pawła w Sandomierzu. Fot. A. Cebula

Najprawdopodobniej już w XII wieku wieś obrócona została na dwa folwarki mieszczańskie.  Kobierniki jako przedmieście zamieszkiwało 55 mieszkańców i zajmowało 100 mórg powierzchni ziemi.

W 1523 roku właścicielami folwarku w Kobiernikach byli wspólnie Wojciech Kobierny i Stanisław Suffleta oraz konwisarz Baltazar. W 1564 roku Kobierniki były nadal przedmieściem Sandomierza.

Król Polski Stefan Batory wydał w 1585 roku przywilej na wykonanie wodociągów w Sandomierzu przez sprowadzenie wody kanałami ze źródeł i strumieni od wsi Kobierniki i rozprowadzenie jej po mieście. W Kobiernikach w pierwszej połowie XVIII wieku istniały dwa folwarki: jeden Komodowskich i drugi - Kunicki, który należał do rodziny Kunickich. W roku 1784 roku majątek folwarku Kunickich należał do Józefa Nałęcz Sosnowskiego. Z kolei od Józefa Nałęcz Sosnowskiego za sumę 16 000 zł polskich w dniu 6 września 1788 roku prawem kupna nabył go Kazimierz Krzesimowski.

Jak wynika z księgi wieczystej z 1788 roku, majątek Kobierniki obejmował 107 mórg 105 prętów gruntu rozmieszczonego od przedmieścia Krakówka, wiosek: Strochcice, Andruszkowice, Milczany aż po aktualną drogę opatowską i miasto Sandomierz.

Następnie dobra Kobierniki nabył w 1825 roku Stanisław Krzesimowski. Z kolei dobra Kobierniki kupują Ignacy i Karolina z Tarłów Krzesimowscy (w 1834 roku). W 1845 roku od Ignacego i Karoliny Krzesimowskich majątek Kobierniki kupili Ignacy i Józefa z Bazylowiczów Wróblewscy. Niedługo po tym 1847 roku od Ignacego i Józefy Wróblewskich dobra Kobierniki odkupili ponownie Ignacy i Karolina Krzesimowscy. A od nich kupili je małżonkowie Jan i Emilia z Grabowskich Krzesimowscy. W styczniu 1896 roku wdowa Emilia Krzesimowska za 6030 rubli srebrnych sprzedaje dobra Kobierniki „C” swojej krewnej Emilii Rogowskiej, która pozostała właścicielką majątku do 1929 roku. Z kolei w 1924 roku po matce Emilii Rogowskiej  Kobierniki „C” po jednej trzeciej niepodzielnych części przejmują trzy córki: Jadwiga, Wanda i Maria.

Dobra Kobierniki „C” od 1933 roku pozostają w rodzinie Gałeckich, braci Stanisława i Władysława - synów Marii. Aktualnie właścicielką tych gruntów oraz budynku dawnego dworu jest pani Barbara Dzierwa, córka inżyniera Stanisława Gałeckiego. Rodzina Dzierwów czyni starania, aby dworek wyremontować i przywrócić mu dawny blask. Sprawa nie jest prosta. Z remontem wiążą się duże koszty.

Stanisław Gałecki, ostatni dziedzic Kobiernik. Rok 1946. Fot. ze zbiorów Danuty Nadziejko

Nie wiadomo, kto i kiedy wybudował dwór. Prawdopodobnie powstał w pierwszej połowie XIX wieku z zachowaniem typowej polskiej architektury dworskiej owej epoki.  

Z dworem związana jest legenda, która mówi, że niegdyś w pobliżu budynku znajdowało się wejście do podziemi prowadzących aż do rynku starego Sandomierza. Wejścia do podziemi zabezpieczać miała ukryta specjalnie wykonana stalowa krata.

W dworku kobiernickim zamieszkiwało na przestrzeni wieków wiele interesujących osób. Stanisław Krzesimowski (urodzony 8 maja 1787 roku w Koćmierzowie) – kapitan artylerii w armii Napoleona, brał czynny udział w powstaniu listopadowym, za walkę z zaborcą otrzymał awans na pułkownika. Po powstaniu zamieszkał w Kobiernikach. Pełnił funkcję marszałka, radcy wojewódzkiego i sędziego pokoju w Sandomierzu. Stryjecznym prawnukiem Stanisława Krzesimowskiego był Ignacy Maciejowski, syn Franciszka, pisarza sądu pokoju powiatu sandomierskiego. Ignacy brał udział w powstaniu styczniowym. Został mianowany na komisarza wojennego województwa sandomierskiego.

W Kobiernikach miał kwaterę w okresie powstania styczniowego 1863 roku gen. Hauke-Bosak, naczelnik oddziałów zbrojnych województwa krakowsko-sandomierskiego. W okresie II wojny światowej we dworze miał swoją siedzibę sztab sandomierskiego Inspektoratu Armii Krajowej. Dowódcą sztabu był podpułkownik Antoni Żółkiewski (pseudonim Lin).

W dniu 16/28 listopada 1861 roku do dóbr Kobierniki przyłączono dobra Strochcice oraz dokonano oficjalnego podziału dóbr (i nazwy) Kobierniki na Kobierniki „A” i Kobierniki „B”. Stało się to za sprawą znajdującego się w tej miejscowości drugiego, dość dużego folwarku należącego do Fabiana Kłosińskiego, który prawem własności nabył dobra Kobierniki „B” od poprzedniego właściciela – małżonków Józefa i Aloizy z Zaborowskich Szlęk w 1862 roku. Fabian Kłosiński pochodził z Szydłowa, ożenił się z Julią z Oleśnickich, zakupił folwark w Kobiernikach i w nim zamieszkał.

Wcześniej właścicielem majątku części Kobierniki „B” był Maciej Króliński, który przejął dobra w 1806 roku testamentem po zmarłej żonie Krystynie z Kuźmińskich.

Na początku XVII wieku folwark ten należał do rodziny Komandowskich, a potem przeszedł do rodziny Gostyńskich.

W 1749 roku folwark ten stał się własnością księdza Kazimierza Kaczerskiego,  a w roku 1784 nabyła go rodzina Królińskich. W dniu 24 września 1804 roku w Kobiernikach urodził się Michał Kobierski, ksiądz, kanonik katedralny. Był proboszczem w Stromińcu (radomskie). Zmarł w 1876 roku.

W 1896 roku po ojcu Fabianie Kłosińskim majątek Kobierniki „B” przejął syn Aleksander Józef dwojga imion Kłosiński. Aleksander Kłosiński miał trzy córki i syna Mariana. W 1898 roku Aleksander Kłosiński sprzedaje część mórg pola włościanom z Kobiernik. Były to pola położone i oddalone głównie w stronę wsi Strochcice.

Aleksander Kłosiński właściciel folwarku Kobierniki „B”. Fot. ze zbiorów Andrzeja Cała

Do majątku folwarku Kobierniki „B” oprócz ziem położonych we wsi należały też ziemie w Sudołach na Gołębicach. Aleksander Józef Kłosiński podzielił majątek folwarku Kobierniki „B” w 1930 roku pomiędzy swoje dzieci. Zmarł 15 czerwca 1931 roku. Żył 70 lat. Za swojego życia wystawił kamienny krzyż, który został usytuowany przy drodze dojazdowej do majątku Kobierniki „B”,w roku 1965 przeniesiony został na cmentarz św. Pawła i stanowi pomnik rodzinnego grobowca rodziny Cała, Bowików i Kłosińskich.

Majątkiem po ojcu zarządzał syn - Marian Kłosiński, który był również właścicielem prywatnej linii autobusowej dowożącej kuracjuszy z Kielc do Krynicy Górskiej i z powrotem. Na terenie folwarku Kobierniki „B” znajdowało się 7 stawów rybnych rozmieszczonych wzdłuż rzeczki Łopusza wypływającej z „Gaju”. Budynek folwarku usytuowany był na posesji aktualnie należącej do gospodarza Henryka Piętowskiego i wybudowany był z drewna modrzewiowego o trzech mieszkaniach.

W latach 60-ych ubiegłego wieku budynek został rozebrany. Podczas rozbiórki natrafiono na dębową belkę stropową z wyciętą na belce datą: „1456 rok”. Data ta sugeruje, że dom ten wybudowano w XV wieku, co może świadczyć, że już wtedy był tu dwór, najprawdopodobniej należący do plebana kościoła św. Pawła w Sandomierzu.

Folwark Kobierniki „B” praktycznie przestał istnieć po podziale gruntów między dzieci Aleksandra i po śmierci jego żony - Juli Kłosińskiej, która zmarła 27 grudnia 1950 roku, przeżywszy lat 78. W latach 70-ych XX wieku zięć Kłosińskiego, pan Kasprzycki sprzedał pozostałą część majątku pomiędzy gospodarzy z wioski.

Przed II wojną światową w Kobiernikach funkcjonowały dwa wiatraki (młyny wietrzne) u gospodarza Stanisława Małysy przy drodze do Milczan i u gospodarza Mariana Lachtarskiego na „Łąkach”, przy drodze prowadzącej do Krakówki.

 W Kobiernikach sołtysem w latach 1930-1934 był Marcin Stępień. Od 1934 do 1944 roku – Jan Sochacki z Łąk. Po wyzwoleniu sołtysem we wsi był Kazimierz Zięba. Kolejnymi sołtysami w Kobiernikach byli: Tadeusz Stępień, Paweł Sochacki, Wawrzyniec Drożdżal, Wiesław Rak, Henryka Rak, Stanisław Grys i Izabela Pobiega. Aktualnie funkcję sołtysa piastuje Anna Serafin.

Na terenie wioski znajduje się wiele krzyży i figur przydrożnych, rozstawione w różnych częściach wioski stały się ubogaceniem jakże pięknego krajobrazu tej podsandomierskiej miejscowości.

Figura Matki Boskiej Niepokalanej.Fundator Walenty i Julia Piętowscy z Kobiernik. Fot. A.Cebula

Opracowanie tekstu: Andrzej Cebula