Łojowice

Sołtys: Łukasz Pirek


Wieś Łojowice jest położona w malowniczej dolinie dwóch płynących rzek: Żurawki, której źródła wypływają ze stawów miejscowości Żurawica i jej dopływu – rzeki Struga, która początek swój bierze w Dębianach. Obie rzeki łączą się w okolicach mostku na drodze powiatowej Złota – Obrazów.

 Zabudowania wiejskie osłaniają wyniosłe pagórki lessowe i wysokie wzgórza. Najwyższe wzgórze (ponad 200 m n.p.m.) nazywa się Baba, jego wschodnie zbocze skierowane jest na wieś Andruszkowice na tzw. „Dołki”.

Łojowice aktualnie graniczą z Kolonią Złota, wsią Złota, Milczanami, Żurawicą i Malicami (gmina Obrazów). Administracyjnie należą do gminy Samborzec, a miejscowa ludność przynależy do parafii św. Piotra i Pawła w Obrazowie. Powierzchnia wsi wynosi 163,25 ha (grunty orne – 112,81 ha, łąki – 5,32 ha, sady i ogrody – 43,2 ha, nieużytki – 1,32 ha). Obecnie miejscowość liczy 127 stałych mieszkańców, w tym 65 kobiet i 62 mężczyzn.

Dzieci i młodzież z wioski uczęszczają do szkoły w Obrazowie i Sandomierzu. Sołtysem wsi jest Agnieszka Biernat. Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 0742 T Obrazów – Złota, oraz droga gminna nr 373069 T.

Wieś Łojowice znana była już w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości informują nas, że wykonywano w niej liny i powrozy dla potrzeb grodu sandomierskiego. Do produkcji powrozów potrzebny był między innymi łój, którego brakowało. Dostarczany był on z innych miejscowości. To właśnie brak łoju we wsi był przyczynkiem do nadania nazwy tej miejscowości Łojowice. W dokumentach „Locvici” z 1166 roku wieś Łojowice w powiecie sandomierskim na życzenie księżnej Marii - żony księcia Bolesława IV Kędzierzawego stanowiła własność katedry św. Wacława w Krakowie.

Dom drewniany z 1936 roku Sylwestra Bryły. Nadal zamieszkały. Stan na wrzesień 2014 roku. Fot. A. Cebula

Łojowice do XVI wieku były wsią włościańską. Kościół św. Piotra w Sandomierzu w 1813 roku spłonął. W 1821 roku został rozebrany. Zlikwidowano również parafię. Od tego czasu mieszkańcy Łojowic należeli do parafii pod wezwaniem św. Piotra i Pawła w Obrazowie. Dalsza historia i przynależność wioski są słabo znane i owiane mgłą tajemnicy. Jednak ze źródeł i przekazów dowiadujemy się, że w 1543 roku Łojowice po części należały do biskupa krakowskiego i stanowiły uposażenie kościoła św. Piotra w Sandomierzu i św. Trójcy w Samborcu (po połączeniu obu parafii w 1607 roku).

Natomiast pozostała część wioski pozostała włościańska. Wieś w tym czasie tworzą jakby dwie osady: Łojowice wieś i Łojowice Poduchowne. Łojowice Poduchowne zajmowały obszar wzdłuż granicy wsi Złota pomiędzy majątkiem Strugałów a majątkiem państwa Biernatów aż do drogi wiejskiej i rzeki. Taki stan rzeczy trwał do marca 1864 roku, kiedy to po powstaniu styczniowym decyzją zaborcy majątek kościelny zostaje rozparcelowany pomiędzy włościan i kmieci z tutejszej miejscowości. Ziemię zakupili: Jan Dobrosz, Jadwiga Łukawska, Leokadia Kołodziejska i inni – łącznie pięciu gospodarzy.

Według tabeli likwidacyjnej majątku, Łojowice w 1905 roku zajmowały powierzchnię 219 mórg pola. Część nabytej osady w ilości sześciu mórg pola w dniu 8 listopada 1905 roku nabył Karol Krakowiak i jego przyszła małżonka – Antonina Marzec za sumę 600 rubli od Jana i Anny Marzec, którzy ziemię zakupili jeszcze w 1893 roku. Z kolei w 1921 roku Karol Krakowiak odsprzedał za taką samą sumę swój majątek Walentemu i Mariannie Stępińskim.

Już w szesnastym wieku w części wsi Łojowice Poduchowne była karczma i stał browar, w którym produkowano piwo. W 1688 roku karczmarzem a zarazem dzierżawcą był Stanisław (brak nazwiska) ze Złotej. Kolejnym karczmarzem i dzierżawcą w 1702 roku był Andrzej Kucharski z Łojowic, który płacił czynsz do Kapituły Sandomierskiej dwa razy w roku: na Zielone Świątki i św. Marcina. Karczma i browar należały do Kapituły i stanowiły uposażenie kościoła św. Piotra w Sandomierzu. W tym czasie dzierżawcą wsi Łojowice Poduchowne była Genowefa Teresa Moszyńska.

W czasie potopu szwedzkiego w 1656 roku a także w 1703 roku mieszkańcy Łojowic nieśli nieocenioną pomoc walczącemu polskiemu wojsku. Dostarczali żywność i paszę dla koni.

Na rozstaju dróg do Łojowic, Dębian, Malic i Kolonii Złota na niewielkim pagórku stoją świątki – kamienna figura z 1803 roku wyobrażająca trzy postacie: Salwadora, św. Piotra i św. Pawła. W 1809 roku Łojowice Poduchowne dzierżawił Łukasz Łączkowski. W 1827 roku Łojowice zamieszkiwało 113 osób w 13 domach. Sołtysem wsi w 1836 roku był Sadowski. Z kolei na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku wieś Łojowice liczyła 215 osób. W 1922 roku Anna i Adam Dobkowie z Łojowic ufundowali figurę Matki Boskiej Niepokalanej jako wyraz pamięci po stracie syna, który zaginął w Stanach Zjednoczonych, dokąd wyjechał „za chlebem”.

Figura Matki Boskiej Niepokalanej. Fot.A.Cebula

Od 1929 roku w Łojowicach funkcjonowała kuźnia, w której kowalem był Daniel Dzieciuch ze Strzegomia. Był to raczej warsztat rzemieślniczy, w którym właściciel zatrudniał po kilku czeladników. Kuźnia funkcjonowała do 1953 roku. Po śmierci Daniela Dzieciucha kowalem został Jan Świerkula z Łojowic, który był uczniem znanego kowala Stanisława Majewskiego z Malic. W czasie działań frontowych podczas II wojny światowej mieszkaniec tej wioski – Franciszek Pietruszka został przez Niemców rozstrzelany jako podejrzany o działalność w grupie partyzanckiej.

W czasie II wojny światowej sołtysem wsi był Jan Świerkula. Po wojnie w latach pięćdziesiątych XX wieku poprawiono i utwardzono drogę wiejską do Obrazowa, na której w 1987 roku położono asfalt.

W latach 1954-1973 wieś Łojowice należała do Gromadzkiej Rady Narodowej w Andruszkowicach. W 1961 roku założono we wsi i doprowadzono do mieszkań energię elektryczną. Po wyzwoleniu we wsi funkcjonowały sklepy spożywczo – przemysłowe, w których zaopatrywali się nie tylko mieszkańcy Łojowic. Sklepy prowadzili: Stanisław Guz, Stefan Strugała i Józef Dynkowski. Aktualnie mieszkańcy wioski korzystają z gazu ziemnego i wodociągu. W niedługim czasie założona zostanie kanalizacja. W latach 2010-2012 ze środków funduszu gminnego i dofinansowania z Lokalnej Grupy Działania wyremontowano i wyposażono wiejską świetlicę, beneficjentem było Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji. Obecnie wzgórza otaczające wioskę pokryte są pięknymi i nowoczesnymi sadami i ogrodami. W swoim podglebiu kryją grube warstwy lessu na podłożu kredowym, piasku,żwiru i kamienia. Już od dawien dawna w tej miejscowości wydobywano kamień do budowy zagród i domów w okolicznych wioskach.

Mieszkańcy dzisiejszych Łojowic zajmują się uprawą warzyw i owoców, jest to ich główne źródło utrzymania.

Świetlica młodzieżowa. Budynek adoptowany po byłym sklepie GS „Samopomoc Chłopska” w Sandomierzu. Stan na czerwiec 2014 roku. Fot. A. Cebula

Opracowanie tekstu: Andrzej Cebula