Urząd Gminy w Samborcu
Samborzec 43
27-650 Samborzec
Sołtys: Trzaska Andrzej
Wieś Bogoria Skotnicka to jedna z 28 wiosek, należąca do gminy Samborzec. Zajmuje powierzchnię 372,09 ha. Liczy 404 mieszkańców, w tym 213 kobiet i 191 mężczyzn.
Położona jest w malowniczej okolicy: od południa nad Wisłą, od północy oblana jeziorem Bogoryjskim, od północnego wschodu graniczy ze wsią Zajeziorze, od wschodu z Ostrołęką a dawniej także z nieistniejącym już przysiółkiem – wioską zwaną Pocieszka, od zachodu ze wsią Skotniki i Kamieńcem Wisłockim leżącym już na terenie gminy Koprzywnica.
Pierwsze wzmianki o wsi Bogoryja pochodzą z XI wieku i są związane z legendą rodu Bogoriów. W przywileju klasztoru na Świętym Krzyżu, dotowanym na 1069 rok, miał być wspomniany rycerz Michał zwany Bogoryją.
Walcząc u boku króla Bolesława Śmiałego w bitwie z Dołowcami pod Snowskiem, wyróżnił się on niebywałym męstwem i odwagą. Kilkakrotnie ranny nie wycofał się z pola bitwy, lecz trwał na posterunku, aż do ostatecznego zwycięstwa. Król w uznaniu jego zasług w walce nadał mu herb, w którym na czerwonym polu widnieją dwie złamane strzały odwrócone od siebie grotami. Bogoria to stary polski herb szlachecki związany z zawołaniem (krzykiem) „Bogoryja”. Pierwotnie herb używany był przez ród Bogoriów a w późniejszych epokach herbu tego używali także potomkowie Bogoriów – Skotniccy. Najstarszy wizerunek herbu widnieje na pamiątkowej tablicy z czasu buntu żaków w Bolonii (Włochy) w 1321 roku. Na tablicy tej widnieją postacie trzech syndyków pośredniczących w rokowaniach pomiędzy studentami a miastem, wśród nich widoczny jest również Jarosław ze Skotnik i jego herb Bogoryja. Do buntu doszło w czasie pobytu Jarosława na studiach.
Bogoriowie to ród rycerski a ich rodową siedzibą były Skotniki. Był to możny ród, którego członkowie piastowali ważne stanowiska w Małopolsce i Ziemi Sandomierskiej. W 1166 roku w bitwie z Prusami poległ książę Henryk Sandomierski.
Większa część Ziemi Sandomierskiej przypadła Bolesławowi Kędzierzawemu, część uzyskał Mieszko III. Jak podają kroniki, miejscowość Bogoria należała wówczas do księżnej Marii (drugiej żony Bolesława IV Kędzierzawego), która była właścicielką tych okolic do 1167 roku. Po objęciu z kolei Ziemi Sandomierskiej we władanie przez Kazimierza II Sprawiedliwego osadę Bogoryja wraz z okolicznymi osadami otrzymał Mikołaj Bogoria. Stał się również właścicielem rozległych dóbr w Ziemi Sandomierskiej i dzisiejszym Podkarpaciu.
Wiejska kapela ludowa z lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Zdjęcie ze zbiorów rodziny Bryłów
Był on pierwszym sławnym rycerzem i komesem, najstarszym znanym przodkiem, od którego wywodzi się ród Bogoriów. Mikołaj Bogoria żył w latach 1150-1232. Jako komes wybrany przez króla Kazimierza Sprawiedliwego spośród najbardziej zaufanych ludzi w owych czasach był urzędnikiem królewskim zarządzającym grodem i pilnującym poboru podatków. Na swoim zaś terenie sprawował władzę sądowniczą i dowodził wojskiem. Przy współudziale króla Kazimierza II w 1185 roku Mikołaj Bogoria - wojewoda sandomierski - ufundował klasztor w Koprzywnicy i sprowadził grupę 24 zakonników z francuskiego klasztoru Morimond, jednej z czterech filii macierzystego dla cystersów klasztoru w Citeaux. Przekazał na uposażenie swojej donacji majętności z okolicy Sandomierza (Świężyce), na Podkarpaciu m.in. Jasło oraz krakowski Łęg. Mikołaj Bogoria to jedyny rycerski fundator opactwa cysterskiego w Księstwie Sandomierskim.
Przed II wojną światową sołtysem wsi Bogoria Skotnicka był Władysław Ćwiek. W czasie wojny sołtysem był Stanisław Kanios. Po nim funkcję sołtysa piastował dwukrotnie Jan Zych a następnie Jan Zasuwa. Aktualnie sołtysem wsi Bogoria jest Andrzej Trzaska. Z Bogorii pochodził ksiądz Zwierzchowski.
Teren, na którym położona jest wioska, to teren zalewowy. Częste wylewy Wisły i Koprzywianki powodowały powodzie i podtopienia. Stąd decyzja rodu Bogoriów w sprawie przeniesienia rodowego miejsca do nieco wyżej położonych sąsiednich Skotnik. Podczas wielkiej powodzi w lutym 1892 roku woda zalała m.in. Skotniki, Bogoryję, Kamieniec, Świężyce, Kępę Krzcińską, Radowąż, Zarzecze i inne miejscowości. Podczas kolejnej powodzi – w lipcu 1934 roku – poziom wody dochodzi do wysokości 30 cm ponad próg kościoła św. Jana Chrzciciela w Skotnikach i zalewa świątynię. W 1936 roku zapadła decyzja w sprawie budowy wałów ziemnych na Wiśle oraz wykonania nowego koryta i skierowania ujścia rzeki Koprzywianki do Wisły pod Sandomierzem. Wcześniej Koprzywianka wpływała do Wisły na wysokości Bogorii i Ciszycy w Kamieńcu. Jeszcze dziś można odszukać ślady prastarego koryta rzeki. Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku wały wiślane dodatkowo podwyższono i umocniono.
W 1927 roku w Bogorii Skotnickiej założono Ochotniczą Straż Pożarną. Pierwszym naczelnikiem OSP w tej miejscowości był Jan Paciocha. W 1949 roku z inicjatywy i z pomocą mieszkańców wioski wybudowany został budynek remizy strażackiej.
W czasie zaborów i państwowej niewoli wieś Bogoria znajdowała się w zaborze rosyjskim przy granicy zaborów austriackiego i rosyjskiego. Rzeka Wisła stanowiła granicę zaborów. W okresie międzywojennym budynek pozostały po stanicy dawnych pograniczników carskich wykorzystano na utworzenie w nim dwuklasowej szkoły powszechnej.
W czasie II wojny światowej w sierpniu 1944 roku w Bogorii utworzono tymczasowe lotnisko wojskowe, które w styczniu 1945 roku służyło wojskom radzieckim do przerzutu broni i amunicji na front.
W niedalekiej przyszłości przez Bogorię Skotnicką przebiegać będzie trasa rowerowa łącząca 5 województw Polski Wschodniej. Przez miejscowość wiedzie Sandomierski Szlak Jabłkowy, którego głównymi atrakcjami są gospodarstwa agroturystyczne, lokalne rękodzieło oraz walory historyczne i krajobrazowe tego regionu.
Ze względu na położenie wioski pomiędzy akwenami wodnymi, jakimi są jeziora i płynące rzeki, występują tu jak nigdzie indziej rzadkie gatunki i okazy fauny i flory.
Nad jeziorem Bogoryjskim można miło i pożytecznie spędzić wolny czas, można też powędkować: złowić (oczywiście jak się uda) okazałego szczupaka, karasia, lina, okonia czy „japończyka”. To piękne jezioro, porosłe trzciną, pałką wodną, szuwarami, tatarakiem, lilią wodną czy niezapomnianymi z filmu „Noce i dnie” nenufarami ostatnio jest opuszczone i zapomniane. Zajmuje ono powierzchnię blisko 8 hektarów, niestety, coraz bardziej zarasta i zmniejsza swoją powierzchnię i głębokość.
W miejscowości zachowały się trzy krzyże przydrożne i jedna figura Matki Boskiej Niepokalanej. Stanowią one świadectwo wiary mieszkańców tej miejscowości.
Kapliczka drewniana z 2013 roku na posesji Jana Kowalskiego. Fot. A. Cebula
Opracowanie tekstu: Andrzej Cebula
Gmina Samborzec
Samborzec 43, 27-650 Samborzec
NIP: 864-175-83-50
Tel: 15 831 44 43
Fax: 15 831 44 43- wew. 20 (w godzinach pracy Urzędu)
Email: sekretariat@samborzec.pl
ePUAP: /8530fnabpw/skrytka, /8530fnabpw/SkrytkaESP e-Doręczenia:AE:PL-55786-84301-GFISC-25