Szewce

Sołtys: Łukawski Remigiusz

Wieś Szewce graniczy od wschodu z Samborcem, od północy z Gorzyczanami, od zachodu z Sośniczanami, natomiast od południa rzeka Koprzywianka stanowi granicę wsi i oddziela ją od wsi Skotniki.  Przez wieś przebiega droga krajowa nr 79 Sandomierz – Kraków, droga gminna Gorzyczany – Szewce oraz powiatowa, która prowadzi przez most na Koprzywiance do Skotnik. Wieś zajmuje powierzchnię 186,81 ha. Liczy 277 mieszkańców.

Dzieci w wieku szkolnym z tej wioski uczęszczają do szkoły podstawowej i gimnazjum w Samborcu. Miejscowa ludność od samego początku, od chwili powstania wsi należy do parafii pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Skotnikach Sandomierskich. Aktualnie mieszkańcy wioski zajmują się głównie uprawą warzyw i ogrodnictwem. W Szewcach wyróżniamy następujące części wsi: Stara Wieś, Folwark, Kolonie.

W drugiej połowie XIII wieku wieś Szewce w parafii Skotniki leżąca przy rzece Wiechciówce, obecnie Gorzyczance, nabyta została przez opactwo cysterskie z Koprzywnicy za 40 grzywien. Wieś zajmowała powierzchnię 4 łanów kmiecych, z których chłopi płacili czynsz po 1 grzywnie i odrabiali 1 dzień w tygodniu na rzecz klasztoru.

Dożynki w Szewcach rok 1929. Fot. Ze zbiorów Barbary Klasury

Z trzech zagrodników dwóch płaciło po 10 skotów a trzeci 12 groszy i odrabiał 1 dzień pieszy. Wszystkie role kmiece i zagrodnicze dawały także dziesięcinę konopną po 4 pęki plebanowi w Samborcu. Natomiast folwark należący do opactwa cystersów nie płacił dziesięciny.

Piotr, dziedzic Gorzyczan w 1360 roku sprzedał łąkę we wsi Szewce opatowi koprzywnickiemu Maciejowi za 8 grzywien. Wieś wymieniana jest także w 1381 roku jako leżące w powiecie sandomierskim Szewcze – wieś służebna dla grodu sandomierskiego. Szewcy we wsi wykonywali buty dla potrzeb mieszkańców grodu. Stąd wywodzi się nazwa wsi – Szewce. W 1578 roku szlachcic M. Bonisławski herbu Ogończyk w Szewcach posiadał 4 osady o powierzchni 2 łanów. W 1564 roku mieszkańcy Szewc płacili podymne na rzecz parafii Skotniki a wieś zajmowała w tym okresie powierzchnię 15 łanów. Po kasacie klasztoru cystersów w Koprzywnicy i upadku powstania styczniowego po 1864 roku Szewce należą do majoratu donacji samborzeckiej. Taki stan przynależności terytorialnej trwał do 1918 roku. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zniesiono donacje. Szewce podzielono na 9 kolonii a wieś należała do gminy Samborzec. Podczas powszechnego spisu ludności w 1921 roku w Szewcach w 38 domach zamieszkiwało 197 osób. Zabudowania wiejskie w gęstej zabudowie rozmieszczone były wzdłuż drogi Sandomierz – Koprzywnica i poniżej tej drogi tuż przy drodze do Skotnik. Kolonia Samborzec-Szewce nr 1 zalegająca 3 ha 9284 metry oznaczona jako nr 1 będąca w dobrach Samborzec-Stodoły wyłączona została z tych dóbr razem z przyległościami w 1925 roku po przeprowadzeniu reformy rolnej i została sprzedana w 1927 roku sukcesorowi Walentemu Greli. Po nim kolonię przejmuje w 1941 roku Jan Grela.

Budynek przepompowni wody w Szewcach. Fot. A. Cebula

Kolejną kolonię nr 2 o powierzchni 8 ha 370 metry zakupił Wojciech Przytuła. Kolonię nr 3 o powierzchni 5 ha 7 788 metrów zakupił Adam Drzazga. Kolonię nr 4 o powierzchni 5 ha 5 010 metrów zakupiła Marianna Gajek. Kolonię nr 5 o powierzchni 5 ha 6 370 metrów zakupiła Rozalia Zelik. Kolonię nr 6 o powierzchni 3 ha 5 973 metrów zakupił Józef Osowski. Kolonię nr 7 ( brak danych). Kolonię nr 8 o powierzchni 3 ha 5124 metrów zakupił Walenty Cichoń. Kolonię Nr 9 o powierzchni 3715 metrów zakupił Jan Zybała. Natomiast kolonię włościańską położoną we wsi Szewce w gminie Samborzec o powierzchni 8 morgów 185 prętów ziemi z budynkami, z prawami i serwitutem zapisano w księdze wieczystej w dniu 28 I 1929 roku jako darowiznę (Hipoteka Sandomierska 1008).

W 1929 roku we wsi znajdowała się drewniana kapliczka przydrożna, ładnie wykonana, ustawiona na końcu wsi po lewej stronie drogi do Koprzywnicy.

W 1914 roku w czasie trwania I wojny światowej w domu gospodarza Żółnowskiego zlokalizowany był szpital polowy dla wojsk austriackich. Wojciech Przytuła rodem z Gorzyczan, ale mieszkaniec Szewc ożeniony z córką Stefaniaka, Marianną, walczył w Legionach Piłsudskiego i froncie I wojny światowej. W czasie walk został ranny w prawą nogę. Rana okazała się poważna, gdyż usztywniła mu nogę. Za odniesione rany i uszczerbek na zdrowiu otrzymywał rentę do czasu wybuchu II wojny światowej.

 W 1926 roku w Szewcach założono ochronkę dla małych dzieci. Przedszkolanką i opiekunką była mieszkanka wioski Świniary Stare Marianna Żyła.

Ochronka w Szewcach rok 1926. Fot. Ze zbiorów Barbary Klasury

W okresie międzywojennym we wsi zamieszkiwały dwie rodziny żydowskie. Żyd Leizur zajmował się handlem cielętami i mięsem, natomiast Leiba prowadził mały sklep ogólnospożywczy na „Starej Wsi”. Mężczyźni, mieszkańcy Szewc, oprócz pracy na roli zajmowali się również wyprawianiem butów. Było to dodatkowe źródło ich dochodu. Oprócz sklepu prowadzonego przez Leibę w Szewcach funkcjonował także sklep spożywczy zlokalizowany w domu gospodarza Władysława Skałczyńskiego. W 1936 roku w Szewcach powstało Koło Gospodyń Wiejskich. Założycielką koła była mieszkanka Szewc Irena Bil.

 Przed II wojną światową w latach 1930 – 1939 przez dwie kadencje sołtysem w Szewcach był Wincenty Śmiechowski. W czasie okupacji niemieckiej funkcję sołtysa wsi pełnił Jan Kocybowski. Od 1945 roku do 1949 sołtysem wsi był Sebastian Bil. Kolejnymi sołtysami w Szewcach byli: Józef Drzazga, Franciszek Paluch, Feliks Zybała, Stanisław Gajek, Edward Ordon, Elżbieta Ordon i Tomasz Kwiecień. Aktualnie funkcję sołtysa pełni Remigiusz Łukawski.

Po zakończeniu II wojny światowej w Szewcach funkcjonowały sklepy u Stanisława Stefaniaka i Jana Grzegorczyka. Aktualnie sklep ogólnospożywczy mieści się w domu Barbary Klasury, gdzie mieszkańcy wioski zaopatrują się w podstawowe artykuły spożywcze i przemysłowe.

Szewcem po wojnie był Stanisław Grzegorczyk, który naprawiał i wykonywał nowe buty. Był ostatnim szewcem w wiosce. Kowalem we wsi był Franciszek Paluch, kuźnię zamknął praktycznie w ostatnich latach ubiegłego wieku.

Wioska w 1962 roku została zelektryfikowana. Od 1963 roku w Szewcach działa Ochotnicza Straż Pożarna. Prezesem OSP w Szewcach jest Remigiusz Łukawski a naczelnikiem straży Paweł Misiuda.

W latach 70-tych ubiegłego wieku w Szewcach funkcjonował punkt skupu Spółdzielni Owocowo-Warzywnej w Sandomierzu. Utworzono również Kółko Rolnicze. Wioska posiadała punkt biblioteczny Gminnej Biblioteki w Samborcu. W tym czasie w wiosce funkcjonował również sklep Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Sandomierzu.

Usługi pocztowe dla mieszkańców Szewc spełniał Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny w Samborcu. W latach 1975-1998 miejscowość należała do województwa tarnobrzeskiego.

W 1975 roku na terenie wsi Szewce wybudowano 3 studnie głębinowe, podziemne ujęcie wody pitnej dla mieszkańców gminy Samborzec oraz stację uzdatniania wody. W kolejnych latach wybudowano pompownię i zbiornik na wodę. Z czasem wraz ze wzrostem zapotrzebowania na wodę, ujęcie wody i stację w 2001 roku rozbudowano, wykonując dodatkowe dwie studnie głębinowe na pograniczu wsi Szewce i Sośniczany. W 2009 roku dokonano kolejnej modernizacji stacji, wykonano drugi zbiornik na wodę. W ostatnich latach z ujęcia wody w Szewcach korzystają również mieszkańcy wiosek z gminy Obrazów.

Krzyż betonowy. Fundator Władysław i Marianna Stefaniak – mieszkańcy Szewc. Fot. A.Cebula

Opracowanie tekstu: Andrzej Cebula