Polanów

Sołtys: Jerzy Marzec

Wioska Polanów ułożona jest na gruntach lessowych wyraźnie pofałdowanych ze skłonem na południe. Polanów od południowego wschodu graniczy ze wsią Złota, od zachodu z Dębianami (gmina Obrazów), od południowego zachodu z Samborcem i od północy z Wielogórą i Malicami.

Wieś zajmuje powierzchnię 318,58 hektara i zamieszkuje w niej 341 osób.

Miejscowa ludność utrzymuje się głównie z uprawy warzyw i sadownictwa. Dzieci w wieku szkolnym uczęszczają do szkoły w Samborcu. Polanów należy do parafii Trójcy Przenajświętszej w Samborcu.

Przez wieś przebiega jedna droga powiatowa Samborzec-Malice i dwie drogi gminne. W Polanowie wyróżniamy następujące części wsi: Komorniki, Polanów Pokarczemny, Polanów Samborzecki, Polanów Złocki i Wielkie Pole.

Dość szeroką doliną przez wieś przepływa z północy na południe rzeka Polanówka (dawniej zwana Żyć). Swój początek bierze ze źródeł we wsi Żurawica. Jest ona lewym dopływem Koprzywianki i uchodzi do niej we wsi Złota. Rzeka Polanówka rozdzielała i stanowiła do 1937 roku granicę pomiędzy wioskami Żyć Samborzecka i Żyć Złocka. Nad rzeką Polanówką w dawnej Życi był młyn wodny o jednym żarnie i jednym kole zamachowym. Ostatnim właścicielem młyna był Franciszek Tenderenda.

Przez wioskę przepływa również druga rzeczka (strumyk) bez nazwy, wypływa ze źródeł zza remizy strażackiej i łączy się z Polanówką.

Na wschód od posesji gospodarza Władysława Stępnia na wzgórzu wyłania się stara osada neolityczna zwana Grodziskiem – sławnym miejscem wykopalisk archeologicznych w Złotej sprzed 3000 lat przed nasza erą. Nieco dalej znajduje się kolejne stanowisko archeologiczne: Wawer.

Dom drewniany z 1932 roku Marii Sendrowicz wykonany z bali łączonych w jaskółczy ogon. Ustawiony na węgłach. Stan na lipiec 2014 roku. Fot. A. Cebula

W 1292 roku kasztelan krakowski Żegota ofiarował wieś dziedziczną Żyć (obecnie Polanów) z lasem zwanym Zawierzbie kościołowi św. Ducha i klasztorowi kanoników regularnych de Saxia w Sandomierzu. Dodał jeszcze wieś Głazów. Przy kościele funkcjonował szpital i przytułek dla ubogich. W połowie XV wieku wieś Żyć (Schycz, Sycz, Szycz, Zicz, Zycz) należała w większej części do Warsza i Jana z Samborca herbu Rawa a w drugiej, mniejszej części do biskupa krakowskiego.

Jednak już w 1564 roku odnotowana jest jako wieś królewska. Wcześniej została podzielona na własność rycerską, która przeszła na własność królewską– Żyć Samborzecka i własność biskupów krakowskich – Żyć Złocka. W XVIII wieku istniała we wsi karczma. Chłopi ze wsi Żyć Samborzecka odrabiali pańszczyznę w folwarku Samborzec. W drugiej połowie XIX wieku w Życi zamieszkiwało siedem rodzin żydowskich. W 1854 roku w Życi Samborzeckiej zamieszkiwało 25 osób, a powierzchnia gruntów wynosiła 378 mórg. Po likwidacji majoratu w Samborcu w 1918 roku majątek donacyjny Życi Samborzeckiej został wykupiony przez chłopów z Samborca i dzisiejszego Polanowa.

W 1921 roku nadal funkcjonowały dwie wsie: Żyć Samborzecka z 52 domami i 282 mieszkańcami oraz Żyć Złocka z 10 domami i 60 mieszkańcami. W 1937 roku mieszkańcy obu wsi na zebraniu wiejskim podjęli uchwałę w sprawie zmiany nazwy obu wsi i połączenia ich w jedną o wspólnej nazwie Polanów. Zmiana nazwy wioski była podyktowana złośliwymi docinkami mieszkańców innych wiosek co do dosłownego znaczenia wyrazu Żyć. Z uchwałą zwrócili się do ówczesnego Sejmiku Powiatu Sandomierskiego i starosty sandomierskiego Leona Polanowskiego. Prośba została rozpatrzona pozytywnie, honorując tym samym starostę sandomierskiego Leona Polanowskiego nazwą wioski jego nazwiskiem.

Dr Leon Polanowski – starosta sandomierski od 1934 roku – żył w latach 1895-1985. Po śmierci pochowany został na cmentarzu Wawrzyszewskim w Warszawie. Bardzo ceniony i oddany całkowicie powiatowi sandomierskiemu. Zaangażowany przy regulacji Wisły w rejonie Sandomierza. Odznaczony odznaką 2 Pułku Piechoty Legionów w dniu 10 lutego 1934 roku.

W latach trzydziestych ubiegłego wieku u gospodarza Józefa Korony funkcjonował wiatrak (młyn wietrzny), który pracował jeszcze do 1953 roku po czym został rozebrany. We wsi mieszkała jedna rodzina żydowska. Przed wybuchem wojny opuściła wieś. Tuż po zakończeniu wojny Paweł Misiuda prowadził prywatny sklep ogólnospożywczy. Kolejny sklep, jaki funkcjonował w Polanowie, to sklep GS „Samopomoc Chłopska” w Sandomierzu. Z kolei sklep ten przejęła i założyła prywatny Urszula Puzio z Sandomierza. Aktualnie sklep prywatny ogólnospożywczy prowadzi Halina Dąbrowska.

Energię elektryczną do wioski doprowadzono w 1957 roku. W 1970 roku wybudowano Remizę strażacką i świetlicę młodzieżową. W ostatnim okresie budynek odnowiono. Kanalizację we wsi wykonano w 2011 roku.

Budynek remizy strażackiej Ochotniczej Straży Pożarnej i świetlicy młodzieżowej. Stan na 20 września 2014 roku. Fot. A. Cebula

W czasie drugiej wojny światowej i po wojnie sołtysem był Wincenty Kołodziej. Kolejnymi sołtysami wioski byli: Stefan Misiuda, Pietruszka, Stefan Korona i Stanisław Guźla. Aktualnie funkcję sołtysa wsi piastuje Jerzy Marzec.

We wsi od 1977 roku działa Ochotnicza Straż Pożarna. W latach siedemdziesiątych powstało koło Gospodyń Wiejskich i Koło Młodzieży Wiejskiej. Rolnicy z wioski należeli do Kołka Rolniczego.

Na terenie wioski znajdują się dwa krzyże kamienne z XIX wieku o nieznanej fundacji oraz krzyż z 1910 roku, którego fundatorem była Helena Misiuda, krzyż z 1917 roku fundacji Apolonii Świder z domu Rewera i jedna figura Matki Boskiej Niepokalanej z 1950 roku fundacji Tomasza Gawrońskiego.

Krzyż kamienny. Fundator Nieznany. Można jedynie przypuszczać, że krzyż został postawiony jako dziękczynny po uwłaszczeniu 1864 r. Fot. A.Cebula

Opracowanie tekstu: Andrzej Cebula